Izba Cywilna Sądu Najwyższego opublikowała uzasadnienie do uchwały z 25 kwietnia 2024 r. (sygnatura akt III CZP 25/22), która odpowiada na sześć kluczowych pytań dotyczących tzw. spraw frankowych. Uzasadnienie to było długo wyczekiwane przez prawników, sędziów oraz kredytobiorców „frankowiczów”, ponieważ porusza fundamentalne kwestie związane z abuzywnymi klauzulami w umowach kredytów indeksowanych i denominowanych w CHF/EUR/USD/JPY. Uchwała odnosi się m.in. do skutków uznania nieuczciwych postanowień umownych oraz konsekwencji prawnych w przypadku niemożności ustalenia wiążącego kursu waluty obcej w umowie kredytowej.
Pierwsza odpowiedź Sądu Najwyższego dotyczy sytuacji, w której postanowienie umowy kredytowej odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej zostanie uznane za niedozwolone. W takim przypadku, w obowiązującym stanie prawnym, nie można przyjąć, że w miejsce tego postanowienia wchodzą inne przepisy prawa lub zwyczaje, które mogłyby określić kurs waluty. Ponadto, jeżeli nie da się ustalić wiążącego kursu, umowa przestaje obowiązywać w całości. Kolejna kwestia dotyczy powstania samodzielnych roszczeń o zwrot nienależnych świadczeń między stronami, jeśli umowa kredytowa nie wiąże z powodu niedozwolonych postanowień. W takim przypadku bank i kredytobiorca mogą wzajemnie dochodzić zwrotu świadczeń, które zostały im wypłacone lub spłacone.
W uchwale odniesiono się także do przedawnienia roszczeń banków. Sąd Najwyższy stwierdził, że termin przedawnienia roszczenia banku o zwrot wypłaconych kwot kredytu rozpoczyna się z dniem następującym po tym, jak kredytobiorca zakwestionuje postanowienia umowy wobec banku. Dodatkowo, jeżeli umowa przestaje obowiązywać z powodu niedozwolonych postanowień, żadna ze stron nie może żądać odsetek ani wynagrodzenia za korzystanie z kapitału od momentu spełnienia nienależnego świadczenia do czasu zwrotu tych środków.
Prezes Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, prof. Joanna Misztal-Konecka, podkreśliła, że każde z zadanych pytań mogłoby być przedmiotem osobnej uchwały, a sama uchwała i jej uzasadnienie spotkały się z pełnym poparciem wszystkich sędziów orzekających. Od momentu jej ogłoszenia, w wielu sprawach dotyczących kredytów frankowych pełnomocnicy powoływali się na tę uchwałę, twierdząc, że rozstrzyga ona kluczowe kwestie związane z tymi sporami. Część prawników wskazywała jednak, że podobne zagadnienia były już wcześniej rozstrzygnięte przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oraz orzeczenia mniejszych składów Sądu Najwyższego.
Uchwała „frankowa” była wyczekiwana od kilku lat przez społeczność frankowiczów, pełnomocników stron, ale i sędziów. Jest ona podsumowaniem zagadnień występujących w sprawach kredytów frankowych i wskazówką do dalszych procesów z bankami. Frankowicze, choć wydaje się, że w swoich sprawach uzyskali orzeczenia odnoszące się do prawie każdego zagadnienia prawnego, nadal mają długie procesy z bankami. Jest to wynikiem obłożenia sądów sprawami dot. kredytów we frankach szwajcarskich. Jednak formą rekompensaty za oczekiwanie na rozstrzygnięcie w swojej indywidualnej sprawie, są odsetki ustawowe, które należą się kredytobiorcom za czas trwania procesu. Zachęcamy do uwzględniania tematu odsetek podczas rozmów z bankiem na temat ew. ugody frankowej i przestrzegamy – proszę nie podpisywać żadnych dokumentów, bez dokładnego przeanalizowania wszelkich postanowień w nim zawartych.
Zachęcamy do obejrzenia/odsłuchania webinaru z podsumowaniem uchwały wydanej przez SN w sprawach frankowych, którą osobiście wysłuchał w gmachu sądu radca prawny Sylwester Kasprzewski:
W przypadku pytań, pozostajemy do kontaktu.
Szczecin:
kancelaria@gryfpro.pl
+48 91 817 18 88
—
Warszawa:
warszawa@gryfpro.pl
+ 48 537 201 737