Sankcja kredytu darmowego to możliwość zwrotu kredytu przez konsumenta bez dodatkowych kosztów, w sytuacji gdy kredytodawca (bank, firma pożyczkowa) naruszył określone jego określone prawa. Oznacza to, że w przypadku stwierdzenia naruszenia przez kredytodawcę przepisów ustawy, konsument ma prawo zwrócić tylko kwotę główną kredytu lub pożyczki, bez odsetek i innych opłat.
Zastosowanie tej sankcji ma na celu ochronę konsumentów, ale również zachęcenie instytucji finansowych do przestrzegania obowiązujących przepisów. Kluczowe elementy, które muszą być jasno i zrozumiale określone w umowie, to m.in.: rodzaj kredytu, data i sposób jego udzielenia, pełny koszt kredytu, oprocentowanie oraz zasady i czas jego obowiązywania, a także procedury zmiany stopy procentowej. Co więcej, w przypadku gdy wymagane informacje znajdują się w umowie, ale zawierają błędy tj. na przykład nieprawidłowe określenie Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania (RRSO) lub nieprawidłowo naliczone odsetki lub koszty kredytu, kredytodawca również ponosi odpowiedzialność za swój błąd. Zaniedbanie ze strony kredytodawcy może prowadzić do sankcji w postaci utraty przychodów banku z tytułu udzielonego kredytu, znanej jako sankcja kredytu darmowego.
- Z sankcji kredytu darmowego mogą skorzystać konsumenci, którzy zawarli umowę kredytu lub pożyczki, na kwotę nie wyższą niż 255 550 zł.
- Konsument może skorzystać z tego narzędzia najpóźniej po upływie roku od dnia wykonania umowy (np. spłacenia kredytu).
- Konsument musi złożyć kredytodawcy pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.
W jakich okolicznościach możemy sięgnąć po sankcję kredytu darmowego?
Konsument może powołać się na sankcję kredytu darmowego, w przypadku wystąpienia określonych naruszeń ze strony kredytodawcy tj.:
- zawarcie umowy kredytu/pożyczki bez zachowania formy dokumentowej lub innej formy szczególnej,
- nieokreślenie w umowie głównych warunków kredytu/pożyczki,
- nieokreślenie lub błędne określenie w umowie informacji o całkowitym koszcie kredytu, całkowitej kwocie kredytu, całkowitej kwoty do zapłaty, sposobie oprocentowania, w tym również warunkach jej stosowania, procedurze jego zmiany wraz ze wskazaniem indeksu lub stopy referencyjnej,
- terminie i sposobie wypłaty, rodzaju kredytu i okresie spłaty,
- zaniżenie Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania kredytu/pożyczki (RRSO),
- zastrzega łączną wysokość opłat z tytułu zaległości w spłacie kredytu oraz odsetek za opóźnienie na poziomie wyższym niż kwota odsetek maksymalnych za opóźnienie o których mowa w Kodeksie Cywilnym,
- przewiduje wysokość pozaodsetkowych kosztów na poziomie wyższym niż maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów wynikająca z ustawy.
Jakie są podstawy prawne sankcji kredytu darmowego?
Początkowo regulacja dotycząca sankcji kredytu darmowego została określona w art. 15 Ustawy o kredycie konsumenckim z 20 lipca 2001 r. Obecnie, aby zrozumieć jej zasady i zakres stosowania, należy odwołać się do art. 45 nowelizacji tejże ustawy z dnia 12 maja 2011 r. Modyfikacja ta była odpowiedzią na konieczność implementacji przepisów Dyrektywy 2008/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dn. 23 kwietnia 2008 r., dotyczącej umów kredytu konsumenckiego do polskiego systemu prawnego.
Zgodnie z art. 45 Ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku gdy kredytodawca naruszy prawa konsumenta wynikające z tych przepisów, konsument ma prawo, po złożeniu pisemnego oświadczenia kredytodawcy, zwrócić otrzymany kredyt bez naliczania odsetek i innych związanych kosztów, zgodnie z warunkami określonymi w umowie.
