Sprawy kredytów PLN + WIBOR w Trybunale unijnym!

Do Trybunału Sprawiedliwości UE wpłynęły pierwsze pytania prejudycjalne dotyczące kredytów opartych o zmienną stopę oprocentowania WIBOR.

Zmienny WIBOR przysparza wiele trudności kredytobiorcom. Ich raty kredytowe wzrosły dwukrotnie, a jak wiemy z doniesień medialnych, stopy procentowe nie zostaną zmniejszone. Spłata kredytów złotówkowych ze zmienną stopą oprocentowania WIBOR stała się tak dużą trudnością dla konsumentów, jak spłata kredytów tzw. „frankowych”. Czy jest możliwość kwestionowania wskaźnika oprocentowania? Czy dojdziemy do momentu, gdzie sądy będą usuwać WIBOR z umów kredytowych lub uznawać je za nieważne? Istnieje duże prawdopodobieństwo, że TSUE przyzna sądom krajowym prawo do jego usuwania, co mogłoby wywołać falę pozwów ze strony kredytobiorców złotowych.

Sąd Okręgowy w Częstochowie skierował 31.05.2024 r. pytania prejudycjalne (tzw. zapytania prawne) do TSUE w sprawie WIBOR-u. Prawnicy frankowi nie mają wątpliwości, że pozytywny wyrok może skutkować lawiną pozwów, choć usunięcie klauzul WIBOR-u nie nastąpi automatycznie. Prawnicy bankowi uważają, że pytania są wynikiem niezrozumienia charakteru WIBOR-u.

Sąd w Częstochowie zadał następujące pytania do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej:

1. Czy art. 1 ust. 2 dyrektywy 93/13/EWG pozwala na badanie postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania opartego na wskaźniku WIBOR?
2. Czy art. 4 ust. 2 tej dyrektywy pozwala na badanie takich postanowień?
3. Czy art. 3 ust. 1 tej dyrektywy można interpretować tak, że zapisy dotyczące zmiennego oprocentowania na podstawie WIBOR są nieuczciwe, jeśli konsument nie został odpowiednio poinformowany o ryzyku zmiennej stopy procentowej i braku przejrzystości wskaźnika?
4. Czy art. 6 ust. 1 w związku z art. 3 ust. 1 i 2 oraz art. 2 tej dyrektywy pozwala na utrzymanie umowy z oprocentowaniem opartym tylko na stałej marży banku, jeśli postanowienia dotyczące WIBOR-u uznano za nieuczciwe?

Radca prawny Krzysztof Wesołowski z Kancelarii GRYF w Warszawie wskazuje, że pytania sądu są trafne i dotyczą kluczowych kwestii związanych z klauzulą zmiennego oprocentowania WIBOR. W jego ocenie pozytywne stanowisko TSUE nie oznacza automatycznego usunięcia WIBOR-u z umów. Pytania głównie sprowadzają się do ustalenia, czy w ogóle WIBOR może być uznany za nieuczciwy. Pozytywna odpowiedź na pierwsze trzy pytania może skutkować lawiną pozwów przeciwko bankom o usunięcie nieuczciwego wskaźnika oprocentowania z ich umów. Zaś ostatnie pytanie odnosi się do ewentualnych skutków eliminacji WIBOR-u z umów kredytowych. Sąd krajowy chce ustalić, czy w przypadku uznania WIBOR-u za nieuczciwy, kredyt powinien być zmieniony na taki ze stałym oprocentowaniem, wskaźnik WIBOR powinien być usunięty i umowa powinna pozostać z formą spłaty kapitał + marża, czy też sąd winien unieważnić umowę po usunięciu wskaźnika oprocentowania. Jednak kwestionowanie WIBOR-u nie oznacza automatycznego usuwania go z umów, choć TSUE może w tej kwestii dać sądom krajowym taką możliwość.

Prawnicy reprezentujący banki wypowiadają się negatywnie o skierowanych pytaniach prejudycjalnych do TSUE. Wskazują, że WIBOR jest wskaźnikiem ustalanytm na podstawie przepisów unijnych, co eliminuje podstawy do jego kwestionowania. WIBOR jest regulowany przez rozporządzenie BMR, które określa zasady jego ustalania i nadzory, więc banki nie muszą tłumaczyć konsumentom zasad jego funkcjonowania, a skierowanie przez Sąd Okręgowy w Częstochowie pytania prawne do Trybunału unijnego są konsekwencją niezrozumienia „urzędowego” charakteru „WIBOR”. Jednocześnie podkreślane jest, iż skutki uznania klauzuli zmiennego oprocentowania za nieważne powinny być rozstrzygane na gruncie prawa krajowego, a nie unijnego.

Zastanawiamy się nad tym, w jakim kierunku TSUE wypowie się w kwestii klauzuli zmiennego oprocentowania WIBOR. Jak wiemy, Trybunał unijny wydaje wyroki na korzyść konsumentów, przedkładając ich dobro ponad przedsiębiorców oferujących usługi i produkty finansowe. TSUE podkreśla, iż konsumenci nie mogą być stawiani w „niższej” pozycji, aniżeli przedsiębiorcy. Zważając na silne stanowisko TSUE w zakresie ochrony praw konsumenta, dywagujemy nad tym, czy argumenty sektora bankowego jakoby wskaźnik WIBOR nie musiał być przedstawiany konsumentom podczas podpisywania umowy, się utrzyma. Nie jest to odpowiednie dochowanie obowiązku informacyjnego, o jakim mówi się w każdym sporze sądowym konsumentów z przedsiębiorcami. Czy TSUE stanie po stronie konsumentów i uzna WIBOR za abuzywny? Będziemy Państwa informować na bieżąco

radca prawny Krzysztof Wesołowski